BERISHA, RUGOVA, THACI

                                    BERISHA, RUGOVA, THAÇI

                                                  (Tre profile)

                                               

                                                Nga Petrit Qejvani

           

            Ky titull sigurisht që e intrigon lexuesin të arsyetojë e të kuptojë  arsyen pse këta tre personalitete të vecantë janë përzgjedhur për te qenë pranë njeri-tjetrit. Por mendoj se një “përfshirje” e tillë nuk është aq pa lidhje sa mund të duket. Dhe, qysh në fillim, me të drejtë lindin disa hamendje për përzgjedhjen e këtyre personaliteteve politike. Për të mos u zgjatur me kureshtjen që mund ta shoqërojnë lexuesin, po nis të shpjegoj edhe pse i kam “grupuar” bashkë. Natyrisht për shkak të disa cilësive të përbashkëta.

           

            Ë para: janë të tre politikanë shqiptarë të një treve : të Veriut, pra gegë (i pari nga Shqipëria, dy të tjerët nga Kosova ose nga  “Shqipëria tjetër”).E dyta: Kanë qenë të tre nxënës të shkollës komuniste ( Berisha dhe Rugova fuksionarë partie: Berisha sekretar partie në fakultetin ë mjekësisë, kurse Rugova kryetar i Lidhjes së shkrimtarëve të Kosovës, ndërsa Thaçi,për shkak të moshës së re, një i ri revolucionar, më tepër enverist se titist për shkak se te Enveri, si shumë  të tjerë aso kohe, shihte më shumë anën nacionaliste se sa atë komuniste.Pra, e shihte atë më tepër si shqiptar se si komunist. Ndërsa Berisha një komunist enverist ekstremist, Rugova një komunist i tipit titist, më liberal se Berisha, jo thjesht për shkak se enverizmi ishte një komunizëm radikal i formës më ortodokse, por edhe për shkak të profilit të tij si intelektual i fushës së letrave, që zakonisht janë më liberalë.

            Ë treta:Të tre shtatlartë, elegantë. Të tre parapëlqejnë stilin klasik në veshje, ndonëse me nuanca e veta secili. Berisha më strikt në stilin klasik, ku nuk harron edhe shaminë në xhepin e vogël të xhaketës si një aristokrat, ndonëse në ADN-në shoqërore fshatar i zakonshëm, kurse Rugova me shallin legjendar. Pra, një simbol krejt pesonal dhe origjinal. Që s’e heq as në verë. Thaci nuk ka ndonjë shenjë të vecantë. E katerta:Të tre hynë në politikë në momenete kthese të rëndësishme historike për vendet e tyre. Të tre politikanë të tranzicioneve  demokratike, kurse Kosova edhe të fitimit të pavarësisë si shtet. Rugova parapelqen metoden paqësore, evolucionare të ndryshimit politik-shoqëror, pra, është evolucionar, kurse Berisha e  Thaci janë edhe revolucionarë.(  Berisha është i gatshëm, në fakt, për të dyja, sipas rastit. Mjafton zhvillimi traumatik i tranzicionit shqiptar ,sidomos viti 1997 dhe 1998 për ta ilustruar, kurse Thaci e provoi këtë metodë në luftën për clirim). Këto ishin të përbashkëtat dhe disa dallime të përgjithshme. Le të shohim tani  profilin individual të secilit.

                                               

                                                            BERISHA

            Hyri në skenen poltike shqiptare në një moment kthese të rëdësishme historike, kur po përmbysej komunizmi, Pas disa artikulimesh kritike kundër disa dukurive të socializmit shqiptar në gazetat e asaj kohe, ku kërkonte “zbutjen” e sistemit socialist, pra korrigjimin e tij, shfrytëzoi me sukses lëvizjen studentore dhe, me instinktin  makiavelist, doli në krye të saj dhe korri edhe frutet e kësaj “aventure”. Fshatar në origjinën sociale, por pragmatist dhe ambicioz. Që ka ardhur në kryeqytet për sfidë dhe bast me vetveten. Dhe, në mungesë të një mbështetjeje nga të afërmit e vet, që ishin njerëz të thjeshtë, gjen futjen në Parti si mjetin më të përshtashëm për karrierë.

           

            Për futjen në  lëvizjen studentore dhe manipulimin e saj ka shumë hipoteza e hamendje, Vet ai e komenton si rastësore futjen në politikë. Të tjerë mendojnë se është i vënë (qoftë nga Ramiz Alia, qoftë nga të huaj). Por gjithcka mbetet e pavërtetuar. Karakterizohet nga guximi dhe energjia e pazakontë, shoqëruar nga një egocentrizëm i pashoq.Nuk mendon dy herë për të njëjtën gjë. Një ish komunist dogmatik, që sipas bashkëpunëtorëve të vet, të gozhdonte me sloganet e partisë dhe citatet e Enverit, me të cilat kryqëzonte cdo kundërshtar apo rival të tij në punë dhe organizatën e partisë. Kishte ambicie të mëdha, që nuk i fshihte, ndonëse nuk i artikulonte hapur, por shpreheshin në ashpërsinë dhe fanatizmin me të cilin mbronte “vijën e partisë” dhe parimet e saj.

            Synonte shumë më lart se c’ishte. Dhe nuk mbeti në vend. Arriti  deri në “Bllokun” komunist si mjek i klinikës së udhëheqjes komuniste, (mjek personal i Hysni Kapos), por jo më tej. Dështoi të futej në listën e anëtarëve të KQ të PPSH-së. Thuhet për motive të dyshimta, që lidhen me biografinë e së shoqes. Ndonësë u suall rrotull familjes së Enver Hoxhës me lloj-lloj servilizmash, arriti vetëm deri në fundin e varkës së fëmijve të tij në Drilon të Pogradecit. Dhe në atë kohë mbeti vetëm te varka…Berisha është demagog i klasit të parë: s’e ka për gjë ta bëjë të bardhën të zezë dhe të zezën të bardhë ditën për diell. Gjithnjë i eksituar në shfaqjet publike. Karizmatik deri në patologji. Flet vazhdimisht me zë të lartë, edhe kur është në salla të mbyllura, si te   ishte  në shesh. Si një makinë e kurdisur. I paturp deri në pacipësi I shet gënjeshtrat më të mëdha si të vërteta të thjeshta. Përgjithësisht, kundërshtarin politik e konsideron si armik, pavarësisht se nuk e etiketon si të tillë. Ka një konceptim “origjinal” për demokracinë: e pranon opozitën, por me kushtin që ajo të rrijë gjithnjë në opozitë! Pushteti për të është “prona e babës” që nuk duhet t’ia cënojë askush jet e mot. Patriot “sui generis”. Bën retorikë patriotike më tepër se veprime patriotike. Por dhe në retorkë është konrtadiktor. (kujto etiketimet ë UCK-së si “terroriste”, “marksiste”, “enveriste” dhe thirrjen që delegacioni kosovar të mos e firmoste marrëveshjen historike të Rambujesë, të rekomanduar nga amerikanët)

            Ndërsa flet për Shqipërinë "nga Bujanovci në Prevezë"
në kuadër të 100-vjetorit të pavarësisë, u shet grekëve për interesa okulte detin e Shqipërisë,  duke nënshkruar marrëveshjen antikombëtare me Greqinë,  të cilën e rrëzoi Gjykata Kushtetuese në një votim historik 9 me 0. I dominuar nga pasioni për pushtet, një lloj amoku politik, është gati të djegë Shqipërinë (si më 1997 dhe 1998) kur me militantët e tij sulmoi dhe pushtoi në një grusht shteti Kryeministrinë dhe radiotelevizioni shqiptar, ku u deklarua rrëzimi i qeverisë legjitime, duke e bërë Shqipërinë një shtet karagjoz para botës.. Njeri, që, për pushtet personal, sakrifikon shtetin. Një “Neron”  shqiptar. Njeri pa skrupuj moralë dhe bindje politike, por me të vetmen  “bindje” standarte: të qënit në pushtet me cdo mjet. Kjo është ideologjia, synimi, frymëzimi dhe vetë ekzistenca e tij politike.Deviza ëetij e tij : përjetë në pushtet. Vdekjen politike e njeson me atë biologjike.

            Në fillimet e tij politike u shfaq si armik i korrupsionit me një retorikë thuajse komuniste, revolucionare dhe pas tre mandatesh drejtimi u largua nga qeveria me opinionin  gjerësisht të pranuar si i korruptuar keq dhe familjarisht. Prandaj humbi thellë në zgjedhjet e fundit. Arrogant dhe fodull kur është sipër, sevil dhe hileqar kur bie poshtë.Të zgjat dorën për ndihmë kur është duke rënë në greminë  dhe të jep shkelmin sapo del prej saj..

            Llafazan politik që nuk i gjendet i dyti, në kundërshtim me natyrën e malësorit serioz dhe fjalëmatur. Sharësi më i madh politik me një fjalor tipik të rrugës,  i paparë dhe dëgjuar në mjediset politike shqiptare të të gjitha kohrave. Po të shprehemi me nje fjalor më popullor një telendar dalëboje. Pra. si individ nuk përfaqëson asgjë pozitive të malësisë, të burrave të urtë të saj, të shquar për vetpërmbajtje, të cilët e kanë për turp të merren me gratë, pale t’i shajnë ato sic bën ky njeri me gratë e kundërshtarëve politikë, para gjithë botës në foltoren e parlamentit. Që shpesh thotë me seriozitetin më të madh marrëzira që i beson dhe vet. Përdor një fjalor të thjeshtë me një grusht fjalësh para turmave, që i eksiton dhe eksitohet prej tyre. Zakonisht fjalët i shoqëron me një dinamikë lëvizjesh e gjestesh e mimike sa teatrale, aq dhe të frikshme, që të kujtojnë mitingjet naziste për nga zhurma dhe histera. Vecanërisht i pëlqyer për qytetarët ekstremistë me sjellje problematike. Aktualisht është në fund të karrierës së tij politike, por nuk heq dorë prej politikës sa të marrë frymë. Politika është si oksigjeni për të. Do të jetë me siguri objekt i lakmuar studimi për politologët, psikologët dhe psikiatrit.

                                                RUGOVA

            Hyri në politikë thuajse në të njëjtën kohë me Berishën, në fillim te viteve ’90. Inetelektual i mirëfilltë. Komunist i shkollës titiste. Vinte nga përvoja e socializmit specifik vetadministrues titist. Jugosllavia e asaj kohe quhej një vend i paangazhuar. Ish-kryetar i Lidhjes së shkrimtarëve të Kosovës. Organizoi zgjedhjet e Kuvendit të Kosovës si organ legjitim paralel në kuadër të autonomisë së Kosovës, ndonëse me sovranitet të paqenë (u përpoq të rikthente autonominë ë suspenduar nga Miloshevici), pa forcë vendimmarrësë dhe nën “bekimin” e Serbisë. Ishte më tepër një lloj ushtrimi (Workshopi) për pushtet se sa me efekte politike. I kontestuar nga kundërshtarët politikë të Rugovës si lojë e Miloshevicit për të shuar pakënaqësinë dhe revoltën popullore, që po ziente underground dhe do të shpërthente më vonë e do të conte te lufta e UCK-së dhe clirimi I Kosovës. Por kjo përputhej me konceptet pacifiste të Rugovës, por që situata e precipituar me shpejtësi në prag të shpërbërjes së Jugosllavisë,dhe ngjarjet e viteve 1998-1999. e zhvlerësoi.

            Me pamje elegante, me veshje të stilit klasik, sic e mbajnë zakonisht politikanët, por edhe me “teka” personale si shalli emblematik si dhe jeleku i kuq, gjithashtu karakteristik. I shpenguar në ecje, I natyrshëm, me një shkujdesje të kujdesshme. Me flokë të gjatë si artist. I pakrekosur asnjëherë dhe në takimet protokollare dhe jo strikt dhe i fryrë  si Berisha. Kurdoherë simpatik dhe i pranuar. Me fjale të kujdesshme, me tone të qeta, i përmbajtur edhe në fushatat elektorale, por gjithsesi bindës. I bukur politikisht. Që besonte më shumë të forca e fjalës se te intonacioni i shqiptimit të saj dhe gjestikulacionet, që kërkojnë shtimin e efektit të fjalës.

            Më tepër predikonte se premtonte, në kontrast me politikanët e tjerë, sidomos me Berishën, që premton qiejt. Më tepër besimtar se politikan. Me nje buzëqeshje thuajse standarte, ngazëllyese dhe indiferente, që nuk të imponohej ta besoje pa tjetër. Që aplikoi pa sukses gandizmin në politikë në Ballkanin e luftrave, i cili, në vend të fjalës me fqinjin,, më shpesh ka përdorur pushkën.

            Gandist nw Kosovë, në një një vend të prapambetur me shumicë popullsie rurale dhe jo të mirëarsimuar, për shkaqe të njohura nën sundimin serb. Që cuditërisht fitoi zgjedhjet e para pas luftës dhe nuk i fituan partitë, që bënë luftën! Një tjetër enigmë dhe paradoks, nga ata  që i prodhon vetëm realiteti shqiptar. Luajal dhe korrekt me kundërshtarët e tij politikë. Shumë larg Berishës konfliktual. Por nuk ka qenë një engjëll, gjersa hyri në politikë, e cila është “zona e djallit”, një terren i kontaminuar, ku nuk mund të mos infektohesh. Me siguri ka patur huqet e tij politike. Por këtë e dinë më mirë kundërshtarët e vet politikë.

            U bë president i parë i Kosovës së lirë. Kundwrshtarët, dhe jo vetëm ata, e kanë akuzuar për tradhti me rastin e takimit të shumëpërfolur me Miloshevicin në Beograd në kohën e gjenocidit serb të 1998-ës  Një takim i paqartë dhe i
“ngatërruar”, i relizuar me deshirën e tij, apo i “detyruar”? Sidoqoftë një takim stonues për situatën në të cilën u zhvillua dhe që ia uli kreditet politike e patriotike, qoftë edhe përkohësisht. Sot prehet në atdheun e vet të lirë, duke i mbyllur llogaritë politike dhe njerëzore përfundimisht. Tashmë i përket historisë së Kosovës. Edhe ky atdhetar sipas mënyrës së vet.

                                                HASHIM THACI

            Ndonëse dukshëm më  ri se Rugova e Berisha është bashkëkohës politik i tyre. Hyri në politikë nga lëvizja studentore antiserbe në luftën për te drejtat kombëtare të shqiptarëve nën Jugosllavi (përkatesisht Serbi) dhe u ngjit në krye të vendit (pas Rugovës) jo për “merita të babës apo xhajës”,por për merita personale. Nga përfaqësues i protestave të studentëve në drejtues e përfaqësues politik i UCK-së. Ka merita të vecanta për clirimin e Kosovës. Një luftëtar i cështjes kombëtare. I shkolluar e formuar gjithashtu në Jugosllavinë titiste. Majtist- komunist në origjiniën politike, si  të tjerët, por më tëpër enverist se titist për arsyet që thamë më lart.

            Një njeri që vokacionin patriotik e ka shfaqur në momente kulmore, sic ësht lufta. Dhe kjo nuk është pak Sepse atdheu nuk clirohet cdo ditë! Ndonëse i ri, shumë më i ri se dy të parët, është i matur dhe i pjekur si një burrë i vjetër. Elegant dhe karizmatik. Jo i lehtë për t’u ‘kapërcyer” nga kundërshtarët e vet politikë. Me paraqitje të hijshme, me veshje klasike, zyrtare si të gjithë politikanët. I dhënë më tëpër pas ngjyrës gri dhe kostumeve me vija.me kravata të ngushta dhe kemishë me jakë klasike. I saktë dhe i vndosur në ato që thotë. Dhe i vështirë  për kundërshtarët e vte politikë, me gjithë konsumimin në qeverisje.

            Ndonëse ca i ngurtë në artikulim e komunilkim, i zhdërvjellët në veprimet dhe kombinacionet politike. Nuk e fyen opozitën, as e urrren e denigron kundërshtarin politik si Berisha. E akuzojnë për korrupsion kundërshtarët e vet, por edhe zëra të pavarur. Nuk është ndonjë cudi të jetë kështu,  kur korrupsioni qeveritar ka një shtrirje planetare. Në c’masë nuk dihet. Jemi në kuadrin e fjalëve, ndërsa provat,deri tani, mungojnë. Kurse disa ish bashkëpunëtorë të tij të luftës dhe të paqes janë nën akuzë për korrupsion nga drejtësia.

            Nëse Rugova e ka mbyllur historinë e tij politike dhe Berisha është në fund të saj, Thaci është ende i ri për t’i thënë “lamtumirë” politikës.. Tani, vec ambicjes, ka dhe përvojën e drejtimit. Më 8 qershor ka betejën e radhës. Do të fitojë apo jo, kjo nuk dihet. Le të presim votimet e 8 qeshorit. Por një gjë është e sigurtë, pavarësisht rezultatit të votimit: ai do jetë lojtar politik afagjatë në skenën politike të Kosovës.

                                                Epilog

            Të tre: Berisha, Rugova, Thaci janë pjesë e historisë së Shqipërisë dhe Kosovës. Ata tashmë kanë hyrë në histori, sepse kanë drejtuar këto dy vende, pavarësisht preferencave tona. Ne e kemi të vështirë të bëjmë një vlerësim të ftohtë , qoftë edhe sipas skemave sintetike të Mao ce Dunit  se njeri, per shembull, ka dy të mira dhe tri të këqia apo e kundërta, tjetri ka tri të mira dhe dy të këqia. Nuk vlerësohen kaq lehtë figurat historike. Këtë e bën historia. Se c’do thotë ajo  për ta, kjo nuk dihet me saktësi. Por gjykimi i historisë është më I ashpri dhe më i drejti. Sidoqoftë, unë besoj, megjithatë, se historia do flasë më pozitivisht për Rugovën dhë Thacin, se për Berishën.